| Main » Files » Qadın hüququ » İslam fiqhində |
| 2013-06-18, 8:32 AM | |
 Müselman qadınİslam dininin qadına dünyagörüşü İslam, insanın təkamülünü əldə hədəf etmişdir. Bu baxımdan da qadın və kişi arasında heç bir fərq yoxdur. İslam baxımından əhəmiyyətli olan qadınlıq və ya kişilik deyil, özünü yetişdirmə və Allaha yaxın olmaqdır. Qadın və kişi insanlığın iki təməl ünsürünü təşkil etmələri səbəbiylə, İslamda bəzən qadından və bəzən də kişidən danışılmaqda; bəzi səbəblərdən ötəri qadın təriflənməkdə və bəzi səbəblərdən ötəri də kişi təriflənməkdədir. Bu iki cins arasında insan olma baxımından heç bir fərq yoxdur. Necə ki mütləq kamala və bu yaradılışın hədəfinə çatma nöqtəsində qadın ilə kişi arasında heç bir fərq də yoxdur. Bu istiqamətdə kişiyə verilən bütün güclər və potensial qabiliyyətlər eynilə qadına da verilmişdir, cinsiyyətin bu barədə bir rolu söz mövzusu deyil. Bəli, yaradılışda bir sıra fərqliliklər var amma bu fərqliliklər dediyimiz kimi yalnız yaradılış nöqtəsindədir, yoxsa kamala çatma nöqtəsində deyil.  Qısaca İslamın qadın haqqındakı düşüncələrini belə
sıralaya bilərik:1- Qadın uca Allahın camal sifətinin göstəricisi, incəlik, lətafət və dincliyin nişanesidir. 2- Qadının yaradılışı və varlığının xüsusiyyəti də eynilə kişi kimidir. "Şübhəsiz biz insanı ən gözəl bir surətdə yaratdıq." 3- Qadın üçün də tam ilahi və insani bir ruh təqdir edilmişdir. Uca Allah tərəfindən qadına ilahi ruh üflənmiş, bu ruh səbəbiylə özünə xüsusi qabiliyyətlər verilmiş və qadın bir çox mükəmməlliklərin qaynağı olaraq yaradılmışdır. Qadının ruhuyla kişinin ruhu arasında heç bir fərq yoxdur. Bu səbəbdən qadın da kişilə eyni şəxsiyyəti daşımaqdadır. Qadının cövhəri kişinin şəxsi cövhəriylə bərabər mövqedədir. 4- Qadın kişinin hüzur qaynağı, kişi də qadının güvən qaynağı və onun məsuludur. 5- Allaha yaxınlaşmaq, yaxşı işlərin nəticəsini görmək, suluq yolunda irəliləmək qətiliklə xüsusi bir cinsiyyətə bağlı deyil. 6- Fiqhdəki bir sıra kişi və qadın arasındakı fərqli hökmlər, əsla zülm və kişinin üstünlüyündən qaynaqlanmamaqdadır. Əksinə kişinin məsuliyyətinin çoxluğu və ailəsinə istiqamətli vəzifələrinin çoxluğundandır. 7- Qadın malikiyet haqqına malikdir və bəyənilmiş və qanuni işlərdə çəkdiyi zəhmətlərinin qarşılığı şəxsən öz haqqıdır. Qadının malikiyet məsələsi və mülkü olan hər şeydəki qənaəti heç bir əskiklik və nöqsanlıq olmadan eynilə kişi kimidir.  8- Qadın bir şəhvət vasitəsni deyil. Əksinə kişinin
ortağı, növün davamlılıq səbəbi və həyatın yarısını təşkil edən bir
varlıqdır. Qadınla təmiz bir niyyətlə evlənmək
olduğunda ibadət, doğru və salam bir rəftarla olması halında isə insan
üçün axirət azuqəsni və mükəmməl həyatının sağlamlığına səbəb
olmaqdadır. Allah Elçisi (s. a. a) qadınlar haqqında belə buyurmaqdadır:
"Cənnət anaların ayaqları altındadır."İslamda əhəmiyyətli olan, qadınlıq və ya kişilik deyil. İslamda söz mövzusu olan, insanın insan olması, qabiliyyətlərin öyrədilməsi və hər kəsin, istər qadın, istər kişi olsun, vəzifələrini etməsidir. Keçmiş və mövcud məktəb və ideologiyalar qarşısında İslamın qadın haqqındakı fikirini təyin edən və ortaya qoyan ən əhəmiyyətli şey qadın və kişisni insanlıq vəzifələri və məfhumları baxımından bərabər qəbul etməsidir. İslam, həm qadına və həm də kişiyə bərabər bir gözlə baxılır. İslamın ictimai sisteminə görə isə; qadın həm qiymətli, həm də üstün şəxsi xüsusiyyətləri özündə yığan olmalıdır. Bəzi cəmiyyətlər qadına dəyər verdi, amma şəxsiyyət vermədi, günümüz qərb mədəniyyəti isə şəxsiyyət verdi amma dəyərini yox etdi. İslam hər ikisini də qadına təqdim etməkdədir. Qadın bir tərəfdən kamalları özündə toplamalı məsələn; məlumat, hünər, güclü iradə, qorxusuzluq, yaradıcılıq, mənəvi ölçü vs. ruhi və cisimi kamallara sahib olmalıdır. Lakin digər tərəfdən də müptezel, ələ ayağa düşmüş olmamalıdır. Qurani Kərim, qadınlara belə dəyər vermişdir: Adəmlə birlikdə Həvvaya da ağaca yaxınlaşmamasını buyurmuşdur, Qucaqlayada Hz. İbrahim kimi mələkləri görməkdə idi, Məryəmə cənnətdən xüsusi yeməklər gəlirdi və Hz. Fatimə, Kövsər ( çox çox xeyirli) olaraq adlandırılmışdır. İnsanlıq tarixinin ən nümunə qadını, Hz. Fatimədir. O Peyğəmbərin ev işlərini etməsini istəməsinə sevinməkdə, amma yeri gəldiyində də bütün tarixin qədərini təsir edəcək, dünyanın ən məlumatın insanlarının belə edə bilməyəcəyi növdə bir danışmağı məsciddə edir. Amma danışmasını kişilərin önünə çıxmadan, pərdənin arxasında etmişdir. Beləcə həm özünün qadınlıq sərhədlərini qorumaqda və həm də ictimai hadisələrə laqeyd qalmamaqdadır. Sual da xüsusilə İslam dininin qadın haqqındakı fikirləri və dünyagörüşü soruşulduğundan, indi İslamın fikirini sıralayaq. Qadının İslamiyyətdəki mövqesni və dəyərini üç ölçüdən ələ ala bilərik:  A: İnsani Şəxsiyyət
Cəhətdən1. Qadın uca Allahın camal sifətinin göstəricisi, incəlik, lətafət və dincliyin nişanesidir. Hər varlıq Allahın ad və sifətlərinin bir məzhəridir, çünki varlıq aləmi Allahın hərəkəti sifətlərinin məhsuludur, şəxsi sifətlərinin deyil. Hz. Əli (ə.s) buyurur: "Bütün həmdlər özünü yaratdıqları varlıqlarla tanıdan Allaha olsun. "[1] Qurani Kərimə görə qadının yaradılışı, ailə və evlilik təşkilatının fəlsəfəsi bəzi kiçik istəklərdən çox daha kənardır. " ONun (varlığının və qüdrətinin) dəlillərindən biri də: Sizin üçün onlarla ünsiyyət edəsiniz deyə, öz cinsinizdən zövcələr xəlq etməsi, aranızda (dostluq) sevgi və mərhəmət yaratması da Onun qüdrət əlamətlərindəndir. Həqiqətən, bunda (bu yaradılışda) düşünən bir qövm üçün ibrətlər vardır! "[2] 2. Allah qatında insanın hansı irqdən yaxud hansı cinsdən olduğunun bir əhəmiyyəti yoxdur. Allah qatında əhəmiyyətli olan, ona qulluq etməkdir. Kimin qulluğu daha çox və şüurludursa, qiymətli odur. " Allah yanında ən hörmətli olanınız Allahdan ən çox qorxanınızdır (pis əməllərdən ən çox çəkinəninizdir). Həqiqətən, Allah (hər şeyi) biləndir, (hər şeydən) xəbərdardır."[3] 3. Bütün peyğəmbərlərin və bütün ilahi kitabların həmsöhbətləri insanoğludur, dəvət etdikləri bütün bəşər üçündür. Burada əsla qadın kişi ayrı-seçkiliyi edilməmişdir. 4. Qadının da çatması istənilən, yaradılışın məqsədi olan sonsuz müvəffəqiyyətlər, mükəmməlliklər və kamallar onun necə bir mövqedə olduğunu göstərər. "Ey insan! Şübhə yox ki sən Rəbbinə qarşı səy üstünə səy göstərməkdəsən; sonunda ONA çatacaqsan. "[4] "Hər kəs, qazancına bağlıdır. "[5] "İnsan, əmək və səyinin nəticəsindən başqa şey əldə edə bilməz. "[6] 5. Kim Allaha qulsa, Allaha yaxındır, istər kişi olsun istər qadın. " (Möminlər deyirlər: ) "Ey Rəbbimiz, (bəzi tapşırıqlarını) unutduqda və ya yanıldıqda bizi cəzalandırma! Ey Rəbbimiz, bizdən əvvəlkiləri yüklədiyin kimi, bizi ağır yükləmə! Ey Rəbbimiz, gücümüz çatmayan şeyi bizə yükləyib daşıtdırma! Bizi əfv edib bağışla, bizə rəhm et! "[7] 6. Cəhənnəm əzabından xilas olub, cənnət diyarına yerləşmək gərək, bu bir insanın çata biləcəyi ən böyük gözəllikdir və buna çatmaq üçün kişi yaxud qadın olma şərti yoxdur. Tək şərt iman və saleh əməllərdə olmaqdır. "Mömin olub yaxşı işlər görən (Allaha itaət edən) kişi və qadına (dünyada və axirətdə) xoş həyat nəsib edəcək və etdikləri yaxşı əməllərə görə mükafatlarını verəcəyik. (Və ya gördükləri yaxşı işlərin müqabilində onlara daha yaxşı mükafatlarını verəcəyik!) "[8] 7. Fitrətindən kim üz çevirər, gerçəkləri inkar edib, Allaha düşmən kəsilsə, ilahi lənət onu əhatə edəcək və bunda da cinsiyyətin əhəmiyyəti yoxdur. "Kafir olanlara və kafir olaraq ölənlərə Allahın, mələklərin və bütün insanların lənəti olsun! "[9] Bütün bu ayələrdən aydın olan budur: Allahın mükəmməllik üçün yaratdığı və bu yolda ona bir sıra məsuliyyətlər verdiyi kimsə insandır. İnsanlar içərisindən müəyyən bir cins, irq yaxud rəng deyil. Əhəmiyyətli olan ağlan və ürəkdən Allaha iman edib, fərzləri yerinə yetirib haramlardan çəkinməkdir. Kim bunu ən gözəl şəkildə etsə o üstün və qiymətli insandır, istər qadın olsun istəsə də kişi.  B: Allahı Tanıma Və Mədəniyyəti Mövqelərə Çatma
Cəhətdən1. Allah bütün varlıqların tək ilahıdır, onu tanımaq və ona çatmaq kişilərin təkəlində deyil və bacarıqda qadını özünə xarici bilməlidir. İnsan olan hər kəs azad iradəsiylə mənəvi istiqamətdən özünü inkişaf etdirə bilər və bu inkişafın düsturu budur: Tanıma, sevgi, itaət, yaxınlıq. Bu məqsədə çatmaq üçün həm qadınlardan həm də kişilərdən çox kimsə addım atmışdır. Quran bunlardan iki gözəl və iki də ibrətlik nümunə bizə verməkdədir: Birinci gözəl nümunə küfr mühitində imanlı olmağı bacarmış Fironun həyat yoldaşı Üsyankara: "Allah iman gətirənlərə isə Fironun zövcəsini (Asiyə bint Məzahimi) misal çəkdi. O zaman o: "Ey Rəbbim! Mənim üçün Öz dərgahında – Cənnətdə bir ev tik. Məni Firondan və onun əməlindən qurtar. Məni zalım qövmdən xilas et!” – demişdi. "[10] İkinci gözəl nümunə isə cənnət xanımlarının əfəndilərindən Hz. Məryəm, Quran onun haqqında buyurur: "(Allah mömin qadınlara) həmçinin namusunu (ismətini) möhkəm qoruyub saxlamış İmranın qızı Məryəmi də misal çəkdi. Biz (Cəbrail vasitəsilə) libasının yaxasından ona Öz ruhumuzdan (Öz yaratdığımız ruhdan) üfürdük. Məryəm Rəbbinin sözlərini (şəriətini, dini hökmlərini), kitablarını təsdiq etdi və (Allaha) itaət edənlərdən oldu."[11] Bütün insanlara yəni kişilərə də ibrət olsun deyə iki pis qadın nümunə verilmişdir, biri Hz. Nuhun həyat yoldaşı və digəri Hz. Lutun: "Allah kafirlərə Nuhun övrəti ilə Lutun övrətini misal çəkdi. Onlar Bizim qullarımızdan iki saleh bəndənin kəbini altında idilər. Onlar ərlərinə xəyanət etdilər və (Nuhla Lut) onları Allahdan (Allahın əzabından) heç vəchlə qurtara bilmədilər. Onlara: "(Başqa) girənlərlə birlikdə siz ikiniz də Cəhənnəmə girin!” – deyildi."[12] 2. Allaha çatma yolunda ən təsirli vasitə romantik bir ürəkdir, bu səbəbdən bu böyük sərmayəni daha çox özlərində saxlayanlar qadınlardır. "Allaha çatmanın insandan insana dəyişən başlıca iki yolu var; biri düşüncə, ikincisi isə zikrdir. Zikr və Allahla münacat ürəklə, sevgiylə və duyğuyla əlaqəlidir, bu məzmunda qadın kişidən daha müvəffəqiyyətlidir. "[13] 3. Allah Elçisi (s. a. a) belə buyurmaqdadır: " Ən gözəl elm tövhid və ən gözəl ibadətdə istiğfardır. "[14] Ən üstün bu elm və ibadətə çatmaqda qadın və kişi arasında fərqin olmadığı aşkardır. Nəhayət tarix boyunca bir çox qadının mədəniyyət və Allahı tanıma sahəsində nə qədər əhəmiyyətli mövqelərə çatmış olmaları, İslamın bu kimi mövzularda cinsiyyətə əhəmiyyət vermədiyinin göstəricisidir.  C: Hüquqi Və Fiqhi
İstiqamətdənBəzilərinin İslamiyyətdə qadına əhəmiyyət verilmədiyini və kişilərdən fərqli olaraq qəbul edildiyini düşünmələrinin səbəbi, böyük ehtimalla bu ölçüdən qaynaqlanmaqdadır. Kişi ilə qadın arasında fərqli hökmlərin oması bu şəkildə düşüncəyə səbəb olmuşdur. Lakin hökmlərin ümumi quruluşu bilindiyi təqdirdə bu səhv anlama bertaraf olacaq. Cinsiyyətə görə fərqlilik göstərən İslami hökmlər bir neçə qisimdir: 1. Ortaq hökmlər: Namaz, oruc, həcc vs. 2. Qadınlara xüsusi hökmlər: Aybaşı kimi. 3. Fərqlilik hesab edilən hökmlər: Qadının miras və diyede ki payı kimi. Bunun səbəbini ümumiyyətlə belə deyə bilərik: 1. Ailənin dolanışıq məsuliyyəti kişiyə aiddir, bu səbəbdən bir az daha çox maddi imkanların ona təmin edilməsi lazımdır. 2. Nehcü'l-Belağa'da olduğu kimi bir sıra rəvayətlərdə qadının tənqid edilməsi, yalnız o dövr və məkanda yaşan bəzi qadınları əhatə etməkdədir. 3.İslam fiqhində, cihad və hakimlik kimi bəzi hökmlərin qadınların məsuliyyəti xaricində olması əslində onlar üçün ilahi bir lütfdür. Çünki bu kimi öhdəçiliklər qadının romantik və lətif xüsusiyyətiylə uyğunlaşmamaqdadır. 4. Qadınlar üçün bəzi məhdudlaşdırmalarında qoyulmasının səbəbi ictimai pislik yaxud gələ biləcək təhlükələrin əvvəldən önünün alınması üçündür. "Siz ey Peyğəmbərin zövcələri! Allahdan qorxacağınız təqdirdə siz (başqa) qadınların heç biri kimi deyilsiniz. (Sizin qədir-qiymətiniz, məqamınız daha yüksəkdir. Allahdan qorxsanız, daha şərəfli olarsınız). Buna görə də (yad kişilərə) yumşaq (əzilə-əzilə) danışmayın, yoxsa qəlbində mərəz (şəkk, nifaq və günah mərəzi) olan tamaha (özgə təmənnaya) düşər. (Danışdığınız zaman) gözəl danışın! (Allahın buyurduğu kimi, yaxud qəbul olunmuş qayda üzrə gözəl, ciddi bir söz deyin!)"[15] Nəhayət, İslama görə ilahi mükəmməlliklərə çatma və Allaha qul olma nöqtəsində qadın ilə kişi arasında heç bir fərq yoxdur. Əgər İslam cəmiyyəti qadınlarına, Hz. Fatimə (ə.s) və Hz. Zeynəb (ə.s) kimi nümunə şəxsiyyətləri ideal qadın olaraq mənimsədə bilər və bu vəsiləylə dünyaya təsirini göstərə biləcək böyük qadınlar yetişdirə bilsə, işdə o zaman qadın gerçək mövqesinə çatmışdır deməkdir. Qadın, ilahi sistemin, qadın-kişi ayrı-seçkiliyi etmədən insan üçün təyin etdiyi elmi və mənəvi kamallara çatdığı təqdirdə, daha yaxşı uşaqlar tərbiyə edə biləcək, daha isti bir ailə mühiti meydana gələcək, ictimai inkişaf artacaq, həyatdakı problemlər daha asan həll ediləcək və qısacası, qadın və kişi xoşbəxt olacaq. Bu hədəfə çatmaq üçün işlə/çalışmaq lazımdır. Hədəf, qadınları başqa bir səfa çəkib, onları kişilərlə düşməncə bir rəqabətə soxmaq deyil. Hədəf, qadınların və kişilərin doğru bir təhsildən keçərək böyük insanlar ola bilmələrini təmin etməkdir. İslami təcrübələr, bu hədəfin mümkün olduğunu isbat etmişdir. Daha Çox Məlumat Üçün Baxın: Cəlal Və Camal Aynasında Qadın, Ayetullah Cevadi Amuli. Hicab, Şəhid Murtaza Mutahhari. İslamda Qadın Haqqları, Şəhid Murtaza Mutahhari. ************************* [1] Nehcü'l-Belağa,Hutbe:108. Ayrıca baxın: Cevadi Amuli,Celal Və Camal Aynasında Qadın. [2] Rum, 21. [3] Hucurat, 13. [4] İnşiqaq, 6. [5] Dövr, 21. [6] Nəcm, 39. [7] Bəqərə, 286. [8] Nəhl, 97. [9] Bəqərə, 161. [10] Təhrim, 11. [11] Təhrim, 12. [12] Təhrim, 10. [13] Cəlal Və Camal Aynasında Qadın. [14] Üsulu Kafi, c: 2, s: 517. [15] Ahzap,32. | |
| Category: İslam fiqhində | Added by: IslamQadini | |
| Views: 1431 | Downloads: 0 | |
| Total comments: 0 | |
