| Main » Articles » Gənclər üçün 100 dərs |
| Entries in category: 100 Shown entries: 1-50 |
Pages: 1 2 » |
Sort by: Tarix · Ad · Rating · Sherihler · Baxish
 1-Cİ DƏRS: ELM NƏDİR?İslam peyğəmbəri (s) buyurur: "Elm üç şeydir: "ayətun muhkəmə”, "fərizətun adilə” və "sunnətun qaimə”. Bunlardan başqa nə varsa, elm yox, fəzilətdir” ("Üsuli - kafi,”c. 1 s. 37) |
 2-Cİ DƏRS: ELM ÖYRƏNMƏK VACİBDİRMİ?Həzrəti Məhəmməd (s) buyurur: "Elm öyrənmək bütün müsəlmanlara vacibdir”; "Beşikdən qəbrədək elm öyrənin”; "Çində də olmuş olsa, elm öyrənin”; "hikmət möminin itkisidir...”Cəhalət dövrünün insanı "elm faydasız bir şeydir” deyə bilərdi. |
 3-CÜ DƏRS: DİNLƏR HAQQINDAİnsanın digər canlı aləmdə əsil üstünlüyü onun dini etiqadıdır. Başqa xüsusiyyətlərə gəldikdə heyvanat aləmində daha güclü istedadlar müşahidə olunur. Məsələn, insan fiziki cəhətdən nə qədər güclü olsa da, təbiətdə ondan qat-qat güclü heyvanlar mövcuddur. |
 4-CÜ DƏRS: İSLAM HAQQINDABu gün İslam dininə bir milyarddan çox insan etiqad edir. İslamın müqəddəs kitabı Həzrət Məhəmməd (s) peyğəmbərə nazil olmuş Qurandır. Həzrət Məhəmməd (s) miladi 570-ci ildə indiki Səudiyyə Ərəbistanının Məkkə şəhərində qüreyş qəbiləsində anadan olmuşdur. |
 5-Cİ DƏRS: MƏNTİQİslam elmləri iki hissəyə ayrılır: əqli elmlər və nəqli elmlər. Haqqında danışacağımız məntiq elmi əqli elmlərdən hesab olunur. Bu elm İslama xaricdən daxil olmuşdur. |
 6-CI DƏRS: MƏNTİQİN MÖVZUSUHər bir elmin mövzusunu bu elmdə haqqında bəhs olunan məsələlər təşkil edir. Məntiqin mövzusu tərif və dəlildir. Əslində bütün elmlər özünə aid olan şeylərə tərif vermək və müəyyən qanunları isbat etməklə məşğuldur. Məsələn, |
 7-Cİ DƏSR: MƏNTİQİN FAYDASI VARMI?Məntiqə verilən tərifdən aydın olur ki, məntiqin faydası vardır: məntiq təfəkkürdə zehnin xətasının qarşısını alır. Zehn fəaliyyətə başlayaraq öz məlumlarından istifadə edərək məclulu tapmaq istəyir. |
 8-Cİ DƏRS: FƏLSƏFƏFəlsəfə yunan sözüdür. Yunanca "Filosofiya” dedikdə "biliyə sevgi” nəzərdə tutulur. Əflatun Sokratı "filosof” adlandırardı. Amma Sokratdan əvvəl özünü "sofist,” yəni alim adlandıran insanlar vardır. Sofistlər iddia edirdilər ki, həqiqətin ölçüsü insan idrakıdır. |
 9-CU DƏRS: İSLAM FƏLSƏFƏSİİslam fəlsəfəsi iki qismə bölünür: İşraqilik və məşşailik. İşraqiliyə Şeyx Şihabəddin Sührəvərdi, məşşailiyə İbn Sina başçılıq etmişdir. İşraqilər Əflatunun, məşşailər isə Ərəstunun ardıcıllarıdır. |
 10-CU DƏRS: DÖRD BAXIŞİslamda işraqilik və məşailikdən əlavə daha iki mühüm fəlsəfi baxış vardır: ürfan və kəlam. Ürfan ardıcılları arif, kəlam ardıcılları mütəkəllim adlanır. İslam fəlsəfəsində ilkin araşdırmalar ariflər və mütəkəllimlərə məxsusudur. |
 11-Cİ DƏSR: KƏLAM ELMİKəlam elmi dini əqidələr, onların sübutu və müdafiəsi ilə məşğul olan İslam elmidir. İslam alimləri İslam təlimlərini üç hissəyə bölürlər: əqidələr, əxlaq, hökmlər. Kəlam elminin mövzusu əqidələr, əxlaq elminin mövzusu əxlaq, fiqh elminin mövzusu isə əməli hökmlərdir. |
 12-Cİ DƏRS: KƏLAM ELMİNİN TƏRİFİ VƏ MÖVZUSUKəlam elmi dini əqidələr, yəni üsuli-din haqqında elmdir. Bəs nə üçün bu elm kəlam adlandırılmışdır? Alimlər bu suala müxtəlif cür cavab verirlər. Bəzilərinin fikrincə, bu elmin mövzuları Allah kəlamı ətrafında olduğundan elm də kəlam elmi adlandırılmışdır. |
 13-CÜ DƏRS: ŞİƏ KƏLAMIŞiə kəlamının əsasını aşağıdakı üsullar təşkil edir: 1.Tövhid Tövhid mötəzilə və əşəri kəlamında da əsaslardan biridir. Mötəzilə kəlamındakı tövhid "sifati tövhid”-dir. Əşərilər isə ”əfali tövhidi” qəbul edirlər. |
 14-CÜ DƏRS: ÜRFANÜrfan İslam mədəniyyəti qoynunda doğulmuş elmdir. Ürfan ardıcılları, yəni ariflər təfsirçilərdən, fəqihlərdən filosoflardan, ədiblərdən mühüm bir xüsusiyyətə görə fərqlənirlər. O biri təbəqələrdən fərqli olaraq onlar yalnız elmi təbəqə yox, həm də ictimai firqədirlər. |
 15-Cİ DƏRS: ÜRFAN VƏ İSLAMİstər əməli, istərsə də nəzəri ürfan. İslam dini ilə sıx təmasdadır. Həqiqi ariflər Quran, sünnət, əhli-beyt və səhabələrdən qidalanırlar. Amma müxtəlif alimlər ürfan haqqında fərqli fikirlər yürüdürlər; |
 16-CI DƏRS: ŞƏRİƏT, TƏRİQƏT, HƏQİQƏTAriflərlə fəqihlər arasında ən çox ixtilaf doğruran məsələ "şəriət, təriqət, həqiqət” məsələsidir. Fəqihlər şəriət dedikdə insanı xoşbəxt edəcək İslam hökmlərini nəzərdə tuturlar və şəriətə əməl etməyi yeganə yol bilirlər. |
 17-Cİ DƏRS: ÜRFANDA MƏNZİLLƏRÜrfanda həqiqətə çatmaq üçün mənzillər müəyyənləşdirilmişdir. İlk mənzil "iradədir”. İradə həqiqətə çatmaq üçün insanda yaranmış rəğbətdir. O, əslində yatmış şüurun oyanmasıdır. |
 18-Cİ DƏRS: FİQH ÜSULU (USULİ-FİQH)Mövzumuz üsul elmidir. Üsul elmi fiqh və üsul elmlərinin birləşməsindən yaranmışdır. Üsul elmi fiqh elmi üçün müqəddimə rolunu oynayır. Fiqhin lüğət mənası dərin fəhmdir. |
 19-CU DƏRS: FİQH ÜSULU ELMİNİN MƏNBƏLƏRİŞiə məzhəbində fiqh elminin dörd mənbəsi vardır: 1. Quran; Sünnət, yəni peyğəmbər və imamların buyuruğu və əməli; 3. İcma; 4. Əql. İslam hökmlərinin ilkin mənbəsi Qurandır. |
 20-Cİ DƏRS: FİQH ELMİFiqh elminin tarixi bütün digər İslam elmlərindən qədimdir. Bu günkü dünyada hüquq adı altında birləşən müxtəlif sahələrə aid hüquqlar fiqh elmində İslam baxımından təsbit olunur. Amma fiqh elmində elə məsələlər var ki, dünya hüququnda təsbit olunmayıb. Məsələn, ibadət. |
 21-Cİ DƏRS: FİQHİN DÖRD BABI.Fiqh elmi dörd babdır: İbadət, uqud (əqdlər), iqaat və əhkam (mühəqqiq hilminin nəzərinə görə). İbadət babı on kitabdan ibarətdir: 1. "Təharət” kitabı; 2. "Səlat " (namaz) kitabı; |
 22-Cİ DƏRS: ƏMƏLİ HİKMƏT (HİKMƏTİ ƏMƏLİ)hikmət və ya fəlsəfə qədim dövrdən iki hissəyə bölünmüşdür: Nəzəri hikmət və əməli hikmət. Nəzəri hikmət ilahiyyat, riyaziyyat, təbiət kimi elmlərdən ibarətdir |
 23-CÜ DƏRS: XOŞBƏXT OLMAQ ÜÇÜNİnsan Nyutonun qanunlarını, nisbilik nəzəriyyəsini bilmədən xoşbəxt ola bilər. Nə Nyuton, nə də Eynişteyn bu biliklərdən xəbərsiz insanları bədbəxt hesab etməmişlər. Bu dini biliklər necə, bu biliklərə malik olmayan insan xoşbəxt ola bilərmi? |
 24-CÜ DƏRS: DİNDin bəşəriyyətə səadət yolunu göstərmək üçün Allah tərəfindən peyğəmbərlər vasitəsi ilə göndərilmiş həyat proqramıdır. Xoşbəxt olmaq istəyən insan bu proqrama əməl etməlidir. Dini əqidə insanın qəlbində yerləşmiş gizli nəzarətçi kimidir. O, insanı çirkin işlərdən çəkindirir, gözəl sifətlərə vadar edir. |
 25-Cİ DƏRS: ALLAHA İNAM (TÖVHİD)Heç bir insan, hətta yaranmışların ən şərəflisi olan həzrət Məhəmməd (s) Allahın müqəddəs zatını dərk edə bilməz. İnsanın başa düşə biləcəyi yalnız Allahın adlarıdır. Allahın elə adları vardır ki, bu adları yalnız övliyalar dərk edə bilər. Ad nişanə, əlamətdir |
 26-CI DƏRS: TÖVHİDİN DƏLİLLƏRİƏvvəlki dərslərdə qeyd etmişdik ki, dinin beş üslunu kor-koranə qəbul etmək olmaz və bu məsələdə təqlidə icazə verilmir. İnsan istənilən bir yolla dinin beş əsasına inam əldə etməlidir. Quran və hədislərdə Allahın birliyinə dəlil olacaq kifayət qədər buyuruqlar vardır. |
 27-Cİ DƏRS: ALLAHIN ADLARI"Həşr” surəsinin 24-cü ayəsində buyurulur: "Ən gözəl adlar Ona məxsusdur.” "Əllah” kəlməsi zatı addır və ondan 99 ad və sifət birləşir. İslamda əxlaq mövzusunun əsasını bu ad və sifətlərin tanınması təşkil edir. |
 28-Cİ DƏRS: ƏDALƏT (ƏDL)İslam dinində beş əsas etiqaddan biri ədl, yəni Allahın ədalətli olmasıdır. Ədl Allahın kamal sifətlərindən biridir. Allah bütün işləri hikmətlə gördüyündən, alim olub bütün yaxşılıqları və pislikləri tanıdığından, zatən ehtiyacsız |
 29-CU DƏRS: PEYĞƏMBƏRLİK (NÜBÜVVƏT)Atom hissəvcəyindən tutmuş ulduzlaradək bütün yaranmışlar ilahi nizam nizam əsasında kamilliyə doğru gedir. Toxumdan cücərən nihal qol-budaq atıb iri gövdəli ağaca çevrilir. Bal arısının həyatındakı ictimai nizam insanı heyran qoyur. |
 30-CU DƏRS: NÜBÜVVƏTİN DƏLİLLƏRİİstənilən birimiz savadsız bir dostumuzdan gözəl işvədə yazılmış, mntiqli bir məktub alsaq, bu məktubun başqa birisi tərəfindən yazıldığını iddia edərik. Bəs nə üçün əksəriyyəti savadsız, təhsil görməmiş peyğəmbərlərin əsrarəngiz, ilahi üslubda çağırışı insanları düşündürmür? |
 31-Cİ DƏRS: İMAMLIQ (İMAMƏT)Nübüvvət ilahi hökmləri təbliğdən ibarətdirsə, imamət bu hökmlərin cəmiyyətdə reallaşmasını təmin edir. Həzrət İbrahim (ə) əvvəlcə nübüvvət, sonra isə imamət məqamına seçilmişdir. Allah-təala İbrahim peyğəmbərə (ə) buyurur: |
 32-Cİ DƏRS: İMAM VƏ RƏHBƏRİN VƏZİFƏLƏRİAyə və hədislərə əsaslanaraq İmam Rahil (r) "Yeni risalətdə” imam və rəhbərin vəzifələrini bəyan edir: 1.İmam əmələn İslam və Quranın aynası olmalı və xalq onun mərifətindən faydalanmalıdır. |
 33-CÜ DƏRS: MƏAD (ÖLÜMDƏN SONRA HƏYAT)Qurani kərimdə yüzdən çox ayədə məaddan, yəni ölümdən sonrakı həyatdan danışılır. Yaranış nizamının məntiqi davamı olan məada etiqad İslamda beşinci əsas etiqaddır. İnsan bir damla sudan yarandığını unudubmu?! |
 34-CÜ DƏRS: ƏXLAQQeyd etmişdik ki, İslam təlimi üç hissədən ibarətdir və onun ikinci hissəsi əxlaqdır. Əxlaq nəfsin tərbiyyəsi ilə məşğul olan olduqcu əhəmiyyətli bir elmdir. Dini mənbələrə istinadən mələklər yalnız əqlə, heyvanlar isə yalnız nəfsə malik olduğu tərbiyə edən insan mələkdən üstün, nəfsini öz başına |
 35-Cİ DƏRS: VƏZİFƏİslam dinində təqdim olunmuş İlahi proqramda üç istiqamətdə vəzifələr müəyyənləşdirilmişdir: 1.Allah qarşısında vəzifələr. 2.Şəxsi vəzifələr |
 36-CI DƏRS: FİZİKİ SAĞLAMLIQİslam dini orqanizm üçün zərərli şeylərə qadağan qoyub. Bəzi heyvanların əti, spirtli içkilər məhz bu məqsədlə haram buyurulur. İnsan sağlamlığının əsas amillərindən biri təmizliyin qorunmasıdır. |
 37-Cİ DƏRS: RUHİ SAĞLAMLIQİnsan həyatı onun qəlbində və ruhundan aslıdır. İnsan cismini idarə edən, əzalara məqsədli hərəkət verən ruhdur. Demək insanın səadəti onun qəlbinin necəliyindən asılıdır. Cism xəstələndiyi kimi ruh da xəstələnə bilər. |
 38-Cİ DƏRS: ELMİN VƏ MÜƏLLİMİN ROLURuhun ən gözəl sifətlərindən biri elmdir. Alim günəş, nadan isə zülmətə bənzədilmişdir. Yaranış sirlərini öyrənmədən, kairatdakı nizamdan xəbərdar olmadan, millətlərin keçmişini və bu gününü araşdırmadan insan öz qəlbini işıqlandıra bilməz. |
 39-CU DƏRS: DAŞ QƏLBİnsan fitrətən mehriban, qayğıkeş və səmimidir. O, nəinki insanların, hətta heyvanların əziyyət çəkməsindən narahat olur, başqalarının sevincinə qoşulur. |
 40-CI DƏRS: BÖYÜK GÜNAHLARBir günah o zaman böyük (kəbirə) sayılır ki, həmin günah müqabilində Quranda od vəd edilsin və ya uyğun günahın böyük hesab edilməsi üçün yetərli dəlil olsun. "Yeni risalədə” təqdim olunmuş ardıçıllıqla böyük günahları nəzərinizə çatdırırıq: |
 41-ci dərs: Nəfsin tərbiyəsiÖzünütərbiyənin iki mərhələsi vardır: 1.Əvvəlcə nəfs çirkinliklərdən, günahlardan təmizlənməlidir. 2.İkinci mərhələdə insan elm və maarifə yiyələnməklə saleh işlər görməli və əxlaqını zinətləndirməlidir. Özünütərbiyə üçün hər iki mərhələ zəruridir |
|
Qeyd etdik ki, əvvəlcə nəfsi paklayıb, sonra onu zinətləndirmək lazımdır. Təsəvvür edin ki, gözəl bir otaqda uzun müddət əyyaş insanlar yaşayıb. Bu əyyaşlar otağın döşəməsini, divarlarını, hətta tavanını da çirkləndiriblər. |
 43-CÜ DƏRS: XƏSTƏ NƏFSİ NECƏ TANIMALI?İnsan öz nəfsindəki xəstəlikləri bir sıra yollarla tanıya bilər: 1.İnsan öz əqlini işə salmalıdır. İnsan əql vasitəsi ilə düşünür, həqiqətləri dərk edir, yaxşını pisdən ayırır. İnsan Allahı, öz dini vəzifələrini əql yolu ilə tanıyır. |
 44-CÜ DƏRS: NƏFSƏ NƏZARƏTBütün yaxşılıqların və pisliklərin səbəbkarı nəfsdir. Nəfs yolunu seçsə insan mələklərdən də ucu məqama qalxar. İnsanın dünya və axirət səadəti birbaş ondan asılıdır. İnsanda mövcud olan heyvani istəklər yalnız ifrat halda zərərlidir. |
 45-Cİ DƏRS: BÖYÜK CİHADİnsanın ən böyük düşməni nəfsdir. O, daim əqllə savaşdadır. Nəfslə mübarizə insan talehində olduqca əhəmiyyətli məsələdir. Nəfsini məğlub etmiyən şəxs həqiqətə zidd düşüncələri və əməlləri hesabına cəhənnəm odunu dadasıdır. |
 46-cı dərs: Allah cihada çağırırSözsüz ki, nəfslə cihad olduqca çətindir. Bu işdə böyük istiqamətə, dözümə, agahlığa ehtiyac var. Amma insan öz səadəti yolunda tər tökməsə bədbəxtliyə düçar olar. Eləcə də, unutmaq olmaz ki, öz nəfsi ilə cahada qalxmış insana Allah yardımçıdır. |
 47-Cİ DƏRS: İNSAN ÖZ TƏBİBİDİRPeyğəmbərlər, məsum imamlar bəşəriyyətin tərbiyəsi üçün göndərilsələr də əsil məsuliyyət insanın öz üzərinə düşür. İnsan nəfs xəstəliklərini, bu xəstəliklərin əlamətlərini, bu xəstəliklərin müalicə yollarını öyrətdikdən sonra özü özünə əlac etməlidir. |
 48-Cİ DƏRS: ÖZÜNÜTƏRBİYƏNİN İLK MƏRHƏLƏSİGünah və çirkin əxlaqdan çəkinib, ruhi sağlamlağı qorumaq öünütərbiyədə ən asan yoldur. Günaha batmamış qəlb hələ ki, öz nurunu saxlayır. İnsanı gözəl işlərə vadar edən amillərdən biri bu nurdur. |
 49-CU DƏRS: GÜNAHIN BİRDƏFƏYƏ VƏ TƏDRİCƏN TƏRKİGünahdan qoruna bilməyib, paklığını itirmiş qarşısında iki yol var: O ya bir dəfəyə günahdan uzaqlaşmalı, bu mümkün olmadıqda tədricən, pillə-pillə nəfsini təmizləməlidir. |
 50-Cİ DƏRS: TƏFƏKKÜR VƏ CƏZALANDIRMANIN KÖMƏYİÖzünütərbiyədə insanın ilk yardımçısı təfəkkür, düşüncədirƏgər düşyaya başı qatışmış insan ölümü, qəbr sorğusunu, Allahın cəzasını unudursa, o özünə nəzarət edə bilməz. Ölümü unutmaq qəflətdən doğur. |
1-50 51-100
